Ano ang Tekstong Deskriptibo?
Ang Tekstong Deskriptibo ay maihahalintulad sa isang larawang iginuhit o ipininta, ngunit sa halip na pintura, mga salita ang ginagamit ng manunulat upang mabuo ang imahe sa isipan ng mambabasa.
Ginagamit ang mga salita upang ilarawan ang bawat tauhan, tagpuan, kilos, o anumang bagay na nais bigyang-buhay. Sa pamamagitan ng epektibong paglalarawan, halos makikita, maaamoy, maririnig, malalasahan, o mahahawakan ng mambabasa ang inilalarawan sa kanilang imahinasyon.
Mga Kasangkapan sa Paglalarawan
Karaniwang ginagamit ng manunulat ang:
- Mga Pang-uri at Pang-abay: Ang pinakapangunahing salita upang ilarawan ang katangian at paraan ng pagkilos.
- Mga Pangngalan at Pandiwa: Ginagamit upang ilarawan ang mismong ginagawa o kalikasan ng mga bagay.
- Tayutay: Tulad ng pagtutulad (simile), pagwawangis (metaphor), at pagsasatao (personification) upang magbigay ng mas malalim at masining na paglalarawan.
Ang Tekstong Deskriptibo bilang Bahagi ng Ibang Teksto
Dapat tandaan na ang paglalarawang ginagawa sa tekstong deskriptibo ay bihirang tumayo nang mag-isa. Ito ay karaniwang kabahagi lamang ng iba pang uri ng teksto:
- Tekstong Naratibo: Ginagamit para ilarawan ang tauhan, tagpuan, damdamin, at tono ng pagsasalaysay.
- Tekstong Argumentatibo at Persuweysib: Ginagamit upang ilarawan ang panig na ipinaglalaban o para sa mas epektibong pangungumbinsi.
- Tekstong Prosidyural: Ginagamit sa paglalahad kung paano magagawa o mabubuo nang maayos ang isang bagay.
Kohesyong Gramatikal: Susi sa Malinaw na Daloy
Upang maging mas mahusay ang pagkakabuo ng anumang teksto, lalo na ang deskriptibo, mahalaga ang paggamit ng Cohesive Devices o Kohesyong Gramatikal. Ang mga ito ay nagbibigay ng malinaw at maayos na daloy ng mga kaisipan, na tinitiyak na ang mga pangungusap, parirala, o sugnay ay magkakaugnay at may kabuluhan.
Ang limang pangunahing cohesive device ay:
1. Reperensiya (Reference)
Paggamit ng mga salita (karaniwang panghalip) na tumutukoy o nagiging reperensiya ng paksang pinag-uusapan.
- Anapora: Kailangang balikan ang naunang teksto upang malaman ang tinutukoy ng panghalip.
- Halimbawa: Aso ang gusto kong alagaan. Ito kasi ay maaaring maging mabuting kaibigan. (Ang Ito ay tumutukoy sa Aso.)
- Katapora: Nauna ang panghalip at malalaman lamang kung sino o ano ang tinutukoy kapag ipinagpatuloy ang pagbabasa.
- Halimbawa: Siya ang nagbibigay sa akin ng inspirasyon… Siya si Bella, ang bunso kong kapatid.
2. Substitusyon (Substitution)
Paggamit ng ibang salita na ipapalit sa halip na ulitin ang isang salita, ngunit pareho ang tinutukoy.
- Halimbawa: Nawala ko ang aklat mo. Ibibili na lang kita ng bago. (Ang bago ay pumalit sa aklat.)
3. Ellipsis
May binabawas na bahagi ng pangungusap subalit nananatiling malinaw ang kahulugan dahil makatutulong ang naunang pahayag.
- Halimbawa: Bumili si Gina ng apat na aklat at si Rina nama’y tatlo (na aklat ang binili).
4. Pang-ugnay
Paggamit ng mga salita (tulad ng at, subalit, dahil, gayundin) upang iugnay ang sugnay sa sugnay, parirala sa parirala, o pangungusap sa pangungusap, na nagpapaunawa sa relasyon ng mga ideya.
- Halimbawa: Ang mabuting magulang ay nagsasakripisyo para sa mga anak at ang mga anak naman ay dapat magbalik ng pagmamahal.
5. Kohesyong Leksikal
Paggamit ng mabibisang salita para magkaroon ng kohesyon ang teksto. Ito ay nauuri sa dalawa:
- Reiterasyon: Ang ginagawa o sinasabi ay nauulit.
- Pag-uulit/Repetisyon: Maraming bata ang hindi nakapapasok. Ang mga batang ito…
- Pag-iisa-isa: Nagtatanim sila ng mga gulay… Ang mga gulay na ito ay talong, sitaw, kalabasa…
- Pagbibigay-kahulugan: Marami sa mga batang manggagawa ay nagmula sa mga pamilyang dukha.
- Kolokasyon: Mga salitang karaniwang nagagamit nang magkapareha o may kaugnayan. (Hal. nanay – tatay, doktor – pasyente, puti – itim).
Paglalarawan sa Iba’t Ibang Bahagi ng Teksto
Ang mabisang paglalarawan ay nakakatulong upang buhayin ang mga sumusunod na elemento sa isipan ng mambabasa:
A. Paglalarawan sa Tauhan
Hindi sapat na ilarawan lamang ang panlabas na anyo. Kailangang maging makatotohanan at mabisa ang deskripsyon, gamit ang angkop na mga pang-uri, upang halos mabuo sa isipan ang anyo, galaw, amoy, at iba pang katangian.
- Mabisang Paraan: Pakilusin ang tauhan (kung paano ngumiti, maglakad, o magsalita) at gumamit ng mga salitang nagmamarka (hal. sa halip na maliit ay napakanipis ang katawan).
- Halimbawa (mula sa “Tata Selo”): Kupas ang damit niyang suot, may tagpi na ang siko at paypay. Ang kutod niyang yari sa matibay na supot ng asin ay may bahid ng natuyong putik.
B. Paglalarawan sa Damdamin o Emosyon
Nakapokus ito sa panloob na kalagayan ng tauhan. Ito ang nagbibigay-dahilan sa kanilang mga ginagawa at tumutulong sa mambabasa na makakonekta.
- Paraan:
- Pagsasaad sa aktuwal na nararanasan: Matindi ang pagkirot ng tiyan ni Mang Tonyo. Nagdidilim na ang kanyang paningin…
- Paggamit ng diyalogo o iniisip: Ginagamit ang diretsang pahayag ng tauhan (“Ale, sa likod po ang pila!” sa halip na sabihing naiinis siya).
- Pagsasaad sa ginawa ng tauhan: “Umalis ka na!” ang mariing sabi ni Aling Lena sa asawa habang tiim-bagang na nakatingin sa malayo.
- Paggamit ng Tayutay: Maging ang langit ay lumuha sa kalungkutang dulot ng pagyao.
C. Paglalarawan sa Tagpuan
Mahalaga ito upang maramdaman ng mambabasa ang diwa ng akda. Kinakailangang ilarawan ang lugar o panahon sa paraang nakagaganyak.
- Mabisang Paraan: Ilarawan ang tagpuan gamit ang lahat ng pandama—paningin (marumi, luma), pandinig (sigaw, ingay ng trak), pang-amoy (masangsang na amoy ng basura), at pakiramdam (mainit, nakapanlalagkit na pawis).
- Halimbawa (mula sa “Canal dela Reina”): Walang dakong may lupang tuyo na maaaring maayos na malakaran. Walang makikita sa paligid kundi putik. Burak. Mamasa-masang lupang natatambakan ng basura.
D. Paglalarawan sa Isang Mahalagang Bagay
Ito ang bagay na iniikutan ng mga pangyayari at nagbibigay ng mas malalim na kahulugan sa akda.
- Mabisang Paraan: Ilarawan ang bagay gamit ang limang pandama (itsura, amoy, bigat, lasa, tunog) at ibunyag ang kuwento sa likod nito—kung paano ito naging makabuluhan o mahalaga sa tauhan o sa kabuoan ng akda.
- Halimbawa (mula sa “Ang Mangingisda”): Naglarawan ng isang lantsa na nagbibigay-inspirasyon, kung paano ito makakapaghatid ng daan-daang tiklis ng isda at makakapagpabago ng buhay.
