Bilang isang nagsisimulang mananaliksik, mahalagang malaman mo ang mga katangian, tungkulin, at kapasidad na kailangan upang maisagawa nang maayos, mahusay, at makabuluhan ang isang pag-aaral. Bago ka sumuong sa mundo ng pananaliksik, kailangan mong mabatid ang mga salik na dapat mong taglayin upang magtagumpay ka sa iyong layunin.
I. Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Mananaliksik
Ang mga sumusunod na katangian ay makatutulong upang maging maayos, organisado, at may kalidad ang iyong magiging produkto ng pananaliksik:
- Malakas ang loob (Daring/Courageous)
- Mapanuklas (Inquisitive/Curious)
- Matiyaga (Patient)
- Masinop (Thrifty/Prudent)
- Masistema (Systematic)
- Mapamaraan (Resourceful)
- Mahusay magsiyasat (Adept at Investigation)
- Disiplinado (Disciplined)
- Magaling makipag-usap (Good Communicator)
- Obhetibo, walang kinikilingan (Objective, Unbiased)
II. Tungkulin at Pananagutan ng Mananaliksik
May mga mahahalagang tungkulin at pananagutan na dapat isaalang-alang ng mga mag-aaral na mananaliksik upang higit na maging maayos at may integridad ang kanilang pag-aaral:
A. Integridad at Katapatan sa Datos
Ang mananaliksik ay may pananagutan na matapat na tumugon sa mga gawain. Ito ay nangangahulugan ng matapat na pangangalap at pag-uulat ng datos. Hindi maaaring mag-imbento ng mga datos. Kung ang pananaliksik ay bahagi ng isang sarbey, inaasahan na ang sarbey ay sadyang pinasagutan sa mga respondent at ang anumang resulta ay siyang walang labis o kulang na iuulat.
B. Pagiging Obhetibo at Walang Pagkiling
Kinakailangang ilayo ang personal na hangarin o intensiyon mula sa paksa o isyung sinasaliksik. Ang mananaliksik ay walang pagkiling sa resulta ng kanyang pag-aaral. Kahit taliwas ang resulta sa inaasahan, hindi ito dapat manipulahin.
C. Pag-iingat at Pagiging Maingat
Dapat maging maingat sa anumang pagkakamali at iwasan ang kapabayaan. Kailangang kilatisin nang mabuti ang mga nabuong gawain, tiyakin ang kawastuhan ng mga nailipat na datos, at kilalanin ang mga may-akda na pinagkunan ng impormasyon. Mahalaga ang paulit-ulit na proofreading upang ayusin ang anumang kahinaan.
D. Pagiging Bukas sa Puna at Ideya
Ang mga mag-aaral na mananaliksik ay inaasahang tumatanggap ng mga suhestiyon at puna mula sa iba, dahil ang mga ito ay magpapaganda at magpapabuti pa ng ginawang pag-aaral.
E. Paggalang sa Kasamahan
Sa pangkatang gawain, mahalaga ang bukas na komunikasyon upang mapag-usapan ang anumang isyu. Kinakailangang tanggapin ang gawa ng iba lalo na kung ito ay kapaki-pakinabang. Kung may kahinaan man, daanin sa maayos na usapan at tulungang ayusin ang output.
F. Responsibilidad sa Lipunan
Ang pananaliksik ay may layuning magdulot ng kabutihan. Iwasan ang mga isyung sisira sa imahen ng isang tao, samahan, o institusyon. Kung hindi man maiwasan ang paglalahad ng negatibong isyu, kailangang maging obhetibo at responsable sa presentasyon nito.
G. Pagkakapantay-pantay
Hindi dapat magtangi ng mga kasamahan o kamag-aral batay sa kasarian, relihiyon, kultura, lahi, at iba pang salik na maaaring sumira sa kahusayan at integridad ng ginagawang pananaliksik.
H. Kahusayan
Bagama’t ang mga mag-aaral ay hindi inaasahang eksperto, inaasahan na pagbubutihin nila ang kanilang gawa. Ang anumang pagsisikap na ibinibigay sa pananaliksik ay magdudulot ng positibong bunga.
III. Etika ng Pananaliksik (Intellectual Property at Plagiarism)
Malawak na ang daan ng komunikasyon dahil sa teknolohiya, kaya’t bukas ang pinto sa lahat ng sanggunian. Dahil dito, nagiging mas kritikal ang pagsunod sa etika.
Ang pangunahing pananagutan ng isang mananaliksik ay ang pag-iwas at pag-iingat sa plagiarism o pangongopya ng gawa ng iba. Mahalaga ang pagsunod sa probisyon ng Intellectual Property Rights upang makaiwas sa anumang kasong sibil at kriminal.
Narito ang ilang matatawag na Etika ng Mananaliksik:
- Paggalang sa Karapatan ng Iba (Respondents/Subject): Kung gagamit ng mga tao bilang respondent, kailangan ang kaukulang paggalang at respeto. Hindi maaaring banggitin ang kanilang pagkakakilanlan kung walang pahintulot.
- Pagtingin sa Datos Bilang “Confidential”: Tratuhin ang lahat ng datos at detalye (mula sa sarbey, interbyu, atbp.) bilang kumpidensyal.
- Pagiging Matapat sa Bawat Pahayag: Ang anumang pahayag sa kabuuan ng pananaliksik ay nararapat na matapat at naaayon sa pamantayan. Hindi maaaring baguhin ang anumang natuklasan para lamang sa pansariling interes o pangangailangan ng iilang tao. Iwasan ang paggawa at paggamit ng mga pekeng datos.
- Paggalang sa Intelektuwal na Pag-aari (Citations): Kinikilala ang awtor o sumulat ng impormasyon at ideya sa pamamagitan ng tamang pagbanggit. Hindi inaangkin ang gawa ng iba at hindi tahasang kumokopya.
- Pagiging Obhetibo at Walang Kinikilingan: Dapat iwasan ang pagkiling sa sinuman. Kailangang matapat na mailahad ang resulta ng pananaliksik, ibigay kung ano talaga ang nararapat para sa isang tao, pangkat, o institusyon na sangkot sa pag-aaral.
