Ayon sa pag-aaral ni Josefina Mangahis et al. (2008), ang wika ay itinuturing na isang mahalagang instrumento sa pakikipagkomunikasyon. Ang tungkulin nito ay malalim na nakaugat sa sistemang umiiral sa ating kultura, na nakabatay sa ating mga pamantayan ng paniniwala, tradisyon, pag-uugali, at ang paraan ng pakikisalamuha ng mga Pilipino sa kanilang kapwa.
Sa perspektibo ng kilalang functionalist na si Ferdinand de Saussure, dapat bigyang-diin ang anyo at paraan ng wikang ginagamit ng isang nagsasalita sa halip na ang literal lamang na kahulugan ng salita. Bagaman maraming tao ang mas nakatuon sa kahulugan, ang katotohanan ay ang interpretasyon ng sinasabi ay nakadepende sa kung paano ito ipinahayag. Binigyang-diin ni Saussure na sa paggamit ng wika, ang bawat salita ay makabuluhan at magkakaugnay. Ang pag-unawa sa pagitan ng dalawang nag-uusap ay nagmumula sa kakayahang pag-ugnayin ang mga salita upang mabuo ang isang malinaw na diwa at kaisipan.
Kaalinsabay nito, ang “Ama ng Makabagong Sosyolohiya” na si Emile Durkheim (1985) ay nagsaad na ang lipunan ay binubuo ng mga tao sa isang lokalidad kung saan ang bawat isa ay may kanya-kanyang papel na ginagampanan. Ang kaayusan ng lipunan ang nagbibigay-daan sa maayos na daloy ng buhay at pakikipagtalastasan (Mangahis et al., 2008).
Ang Pitong Gamit ng Wika Ayon kay M.A.K. Halliday
Sa kanyang aklat na Explorations in the Functions of Language (1973), inilahad ni M.A.K. Halliday ang pitong tungkulin ng wika. Hinati niya ito sa dalawang pangunahing pangkat upang mas maunawaan ang pag-unlad ng kakayahan ng isang tao, partikular na ang mga bata, sa paggamit ng wika sa lipunan.
Talahanayan 1: Paghahati ng Pitong Gamit ng Wika
| Pangkat | Mga Gamit ng Wika | Layunin |
| Unang Pangkat | Instrumental, Regulatori, Interaksiyonal, Personal | Matugunan ang mga tiyak na pangangailangan at layunin ng bata sa lipunan. |
| Ikalawang Pangkat | Heuristiko, Imahinatibo, Impormatibo | Malinang ang kakayahan sa pag-agapay at pakikisalamuha sa paligid. |
Sa blog na ito, ating hihimayin ang Unang Pangkat na binubuo ng apat na pundasyong kailangan ng bawat batang Pilipino upang makisalamuha sa kanyang paligid.
Narito ang talahanayan ng unang apat na gamit ng wika para sa mabilis na pag-unawa:
| Gamit ng Wika | Pangunahing Layunin | Halimbawa sa Kontekstong Pilipino |
| Instrumental | Matugunan ang pangangailangan | Liham-pangangalakal, pag-order ng pagkain |
| Regulatori | Kontrolin ang asal ng iba | Panuto sa pagsusulit, batas-trapiko |
| Interaksiyonal | Pagpapanatili ng relasyong sosyal | Pakikipagbiruan, liham-pangkaibigan |
| Personal | Pagpapahayag ng sariling opinyon | Journal, blog, pagsulat ng editoryal |
Detalyadong Pagsusuri sa Unang Pangkat ng Gamit ng Wika
Sa mga unang taon ng paglaki ng isang batang Pilipino, unti-unti niyang natututuhan ang wikang ginagamit sa loob ng tahanan. Dito nalilinang ang kanyang pisikal, emosyonal, at sosyal na mga katangian. Bago pa man pumasok sa paaralan, ang wika ay nagsisilbing tulay upang maipahayag ang kanyang mga pangangailangan.
1. Pang-instrumental
Ang wika ay ginagamit upang matugunan ang mga materyal o pisikal na pangangailangan ng tao. Makikita ito sa pagtatanong para sa impormasyon, paggawa ng patalastas para sa isang produkto, at pagsulat ng mga pormal na dokumento.
Sa kontekstong Pilipino, ang pagsulat ng liham ay nananatiling mahalagang bahagi ng komunikasyon sa kabila ng pag-usbong ng e-mail at social media. Isang halimbawa nito ay ang liham-pangangalakal. Ito ay ginagamit sa:
- Pag-aaplay ng trabaho.
- Pag-order ng kagamitan o materyales.
- Pagpaparating ng mga karaingan o reklamo.
- Pagbibigay ng opisyal na ulat.
2. Panregulatori
Ang tungkuling ito ay nakatuon sa pagkontrol ng ugali o asal ng ibang tao. Ang wika rito ay nagsisilbing gabay o instruksyon.
Mga Halimbawa ng Gamit Panregulatori sa Pilipinas:
- Pagbibigay ng direksyon sa paghahanap ng isang lugar sa barangay.
- Mga panuto sa pag-inom ng gamot mula sa doktor.
- Mga patakaran sa pagsusulit sa loob ng silid-aralan.
- Iskrip para sa mga artista sa telebisyon o pelikula upang makontrol ang kanilang kilos.
Isang mahalagang aplikasyon nito ay ang mga instruksyon sa pangangalaga ng kapaligiran, gaya ng wastong pagtatapon ng basura. Sa Metro Manila, umaabot sa 4,000 tonelada ang basura araw-araw. Ang wika ay ginagamit upang ituro ang sumusunod na hakbang:
- Bawasan: Iwasan ang paggamit ng disposables.
- Ihiwalay: Paghiwalayin ang biodegradable (natutunaw) at non-biodegradable (di-natutunaw).
- Iresiklo: Gawing plorera ang bote o gawing compost ang mga tuyong dahon.
3. Pang-interaksiyonal
Ang gamit na ito ay nagpapanatili at nagpapatatag ng relasyong sosyal sa kapwa. Makikita ito sa pakikipagbiruan, pakikipagtalo tungkol sa mga isyung panlipunan, at pagbabahagi ng mga personal na karanasan sa kaibigan.
Sa buhay ng mga Pilipinong mag-aaral, ang Buhay-High School ang itinuturing na pinakamakulay na yugto ng interaksiyon. Dito nabubuo ang:
- Walang tigil na halakhakan at kuwentuhan sa loob ng klasrum.
- Pagkakaisa sa gitna ng mga pagsubok at pagkatalo.
- Matibay na samahan sa mga kaibigan at paggalang sa mga guro bilang pangalawang magulang.
- Pagpapahalaga sa mga “gintong aral” na nagsisilbing gabay sa hinaharap.
4. Pampersonal
Ginagamit ang wika upang maipahayag ang sariling damdamin, opinyon, o kuro-kuro sa isang partikular na paksa. Kasama rito ang pagsulat ng talaarawan (journal) at ang pagbibigay-halaga sa panitikan.
Isang halimbawa ng personal na pagpapahayag sa kontekstong Pilipino ay ang opinyon tungkol sa Panganib sa Paglalakbay sa mga lungsod. Maraming Pilipino ang nagpapahayag ng kanilang saloobin hinggil sa:
- Matinding trapiko at iresponsableng mga drayber.
- Polusyon mula sa usok-tambutso at sigarilyo.
- Banta ng mga mandurukot sa mga pampublikong sasakyan.
- Kakulangan ng disiplina ng mga pasahero at kapabayaan sa mga imprastraktura.
Sa pamamagitan ng pampersonal na gamit ng wika, naipakikita ang tunay na nararamdaman ng isang mamamayan—mula sa pagkapagod bilang “lantang gulay” hanggang sa panawagan para sa mas maayos na sistema sa transportasyon.
Detalyadong Pagsusuri sa Pangalawang Pangkat ng Gamit ng Wika
Ang huling tatlong gamit ay mahalaga sa mas malalim na pakikisalamuha at pagtuklas sa mundo:
5. Heuristiko
Ginagamit sa paghahanap ng impormasyon o kaalaman. Halimbawa nito ang pag-iinterbyu, pagbabasa ng mga aklat, at pananaliksik upang matuto.
6. Imahinatibo
Dito naipapahayag ang malikhaing guni-guni ng tao. Makikita ito sa pagsulat ng mga tula, nobela, maikling kuwento, at iba pang anyo ng panitikan kung saan ang wika ay nagiging sining.
7. Impormatibo (Representasyonal)
Kabaligtaran ng heuristiko, ito ay ginagamit sa pagbibigay ng impormasyon sa iba. Halimbawa nito ang pagtuturo ng guro, pagbabalita sa radyo at telebisyon, o paggawa ng mga ulat at pamanahong papel.
Konklusyon
Ang pag-unawa sa mga gamit ng wika ay mahalaga upang maging epektibo ang ating pakikipag-ugnayan sa lipunang Pilipino. Mula sa pang-instrumental na tumutugon sa ating pangangailangan, hanggang sa impormatibo na nagbabahagi ng kaalaman, ang wika ang tunay na kaluluwa ng ating pakikipagsapalaran sa araw-araw. Huwag nating hayaang mabalot tayo ng pagsawalang-bahala; gamitin ang wika nang may disiplina at dedikasyon para sa ikabubuti ng bayan.
